Wat, waarom en hoe luchtdicht bouwen?

Wat bedoelen we precies met luchtdicht bouwen? Waarom is het zo belangrijk en hoe breng je het zo goed mogelijk in de praktijk?

Of je nu bouwt of verbouwt, je woning moet aan een heel aantal normen voldoen wat betreft isolatie, gebruik van hernieuwbare technieken en ventilatie. Ook luchtdichtheid is een cruciale factor.

Gebouwen maken een groot deel uit van het totale energieverbruik en zijn dus ook verantwoordelijk voor een groot deel van de CO₂-uitstoot. Om de toekomst van de planeet veilig te stellen, lanceerde de Europese overheid hun klimaatplan 20-20-20*. Het was de taak van de bevoegde overheden om voor hun grondgebied dit beleidsplan te vertalen in een wetgeving.

Met een steeds strenger wordend E- en K-peil, verplichtte de overheid De Vlaamse bouwers om stelselmatig energiezuiniger te bouwen. Een luchtdichtheidseis is er echter nooit geweest. Wel kan je door een goede luchtdichtheid tot 15 E-peilpunten zakken. Naarmate de eisen strenger werden, werd het al snel duidelijk dat het behalen van de EPB-eisen, zonder aandacht voor luchtdichtheid, onmogelijk was. Met de invoering van het S-peil, die de kwaliteit van de bouwschil weergeeft, werd het belang van luchtdicht bouwen nog groter. Met geen enkel ander element uit de bouwschil kan zo’n grote reductie van het S-peil bereikt worden, dan met een goede luchtdichtheid. Vanaf 1 januari 2021 is BEN (Bijna Energie-Neutraal) vereist voor alle nieuwbouwwoning in heel Europa. De Vlaamse overheid voorziet vanaf 2022 nog een verdere verstrenging van het S-peil. Dan zal een S-peil 28 de norm zijn.

Luchtdicht bouwen voorkomt ongecontroleerde en ongewenste luchtstromen die binnendringen door (infiltreren) of ontsnappen uit (exfiltreren) ongewenste openingen, naden en kieren in de bouwschil (= scheiding tussen de binnen- en buitenzijde van een woning). Een luchtdichte bouwschil houdt de verwarmde (of gekoelde) binnenlucht binnen en de koude (of warme) buitenlucht buiten. Het beperkt de ongecontroleerde ventilatie door luchtlekken, die leiden tot warmte- en energieverliezen, slechte akoestiek, condensatie en vochtproblemen. Luchtdichtheid gaat dus hand in hand met een hoogwaardige bouwschil en garandeert een optimaal, comfortabel en gezond binnenklimaat.

Nu het traject voor nieuwbouw volledig is doorlopen, richt de Vlaamse overheid zich op de renovatiemarkt. Logisch ook, want de renovatiemarkt is vele malen groter dan de nieuwbouwmarkt. De principes die belangrijk zijn voor een nieuwbouw, zijn dit ook voor een renovatie. Een goede, kwalitatieve bouwschil en dus een hoge mate van luchtdichtheid ervan zijn onontbeerlijk voor wie energiezuinig en met het oog op de toekomst wil verbouwen. Voor wie een Ingrijpende Energetische Renovatie doet (IER), worden er sinds 2017 ook EPB-eisen gesteld. Vanaf 1 januari 2022 worden ook hier de eisen aangescherpt. Voor meer informatie over de geldende EPB-eisen, zie www.energiesparen.be.

LUCHTDICHT BOUWEN VRAAGT GEEN GROTE INVESTERINGEN OF INSPANNINGEN

Wat het wel vraagt is wat aandacht bij het aanvangen van de werkzaamheden zodanig dat iedereen die bij het bouwproces betrokken is, weet wat zijn invloed is op de luchtdichtheid. De architect moet er van bij het begin van het ontwerp rekening mee houden en de aannemers dienen er in elke fase van het project aandacht aan te besteden.

Luchtdicht bouwen is een essentieel onderdeel van energiezuinig bouwen en is onlosmakelijk verbonden met isolatie en ventilatie. Als een bouwschil niet luchtdicht is, zullen de aangebrachte isolatielagen en ventilatiesystemen niet optimaal presteren.

“Zonder luchtdichtheid heeft isoleren en ventileren geen zin!”

Een dikke thermische isolatie is essentieel om warmteverliezen te beperken en verhoogt het thermisch en akoestisch comfort van een woning. Als een woning (bouwschil) niet luchtdicht is ontstaan er luchtlekken (koudebruggen), hierdoor ontsnapt warme (of koude) binnenlucht en dringt koude (of warme) buitenlucht binnen. Het vocht uit de luchtstromen kan ook vast komen te zitten in de isolatielaag, wat zorgt voor condensatie en schimmelproblemen. Daarnaast moet elk gebouw voorzien worden van een goed functionerend ventilatiesysteem. Dit is enkel mogelijk in een goed geïsoleerd en luchtdicht gebouw. (Een luchtdichte bouwschil voorkomt ongewenste luchtstromingen, wat leidt tot een gecontroleerde ventilatie.) Zonder luchtdichtheid kan niet efficiënt geventileerd worden, wat resulteert in een onzuivere luchtverversing en een ongezonde binnenluchtkwaliteit.